Budowanie tożsamości narodowej

Szczegóły

Opublikowano: 05 maj 2022

Początek maja w naszej polskiej tradycji to czas uroczystości upamiętniających najważniejsze wydarzenia i symbole, które zapisały się w historii polskiejpaństwowości. Za nami Dzień Flagi oraz rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja. Czy potrzebne są takie dni dla prawidłowego funkcjonowania psychicznego człowieka, czy warto uczestniczyć wraz z dziećmi w uroczystych obchodach świąt narodowych? Jak ważne dla naszej tożsamość narodowej oraz dla zdrowia psychicznego jest obchodzenie takich uroczystości przedstawia poniższy artykuł.

Tożsamością narodową będziemy nazywać odczuwanie wspólnoty z własnym narodem, a tym samym odrębności wobec innych. To poczucie podobieństwa i więzi z pozostałymi jego członkami, u których występuje świadomość narodowa. Czynnikami mającymi wpływ na powstanie i istnienie narodu a tym samym poczucia tożsamości są:
• wspólne pochodzenie i wspólne losy dające poczucie jedności i odrębności od innych;
• określone terytorium zamieszkiwane od wieków przez społeczności, uznawane przez nie za ojczyznę;
• wspólna kultura, tradycja i religia, zachowywane w społecznościach i przekazywane z pokolenia na pokolenie;
• wspólny język;
• państwo, chroniące wspólnotę narodową przed zagrożeniami zewnętrznymi.

Autorzy badań nad budowaniem się tożsamości narodowej sugerują, że poczucie przynależności narodowej może kształtować się we wczesnym dzieciństwie. Małe dzieci postrzegają narodowość częściowo jako cechę biologiczną. Z wiekiem takie postrzeganie przynależności narodowej słabnie.

W miarę, jak dzieci dorastają postrzegają narodowość jako stabilny aspekt swojej tożsamości, już nie powiązany z biologią. Jednak jest to istotną składową określania się tym, kim się jest jako osoba i wykracza poza samo tylko formalne obywatelstwo. Można więc spekulować, że nacjonalistyczne odczucia wśród dorosłych mogą mieć częściowo swoje korzenie w procesach psychologicznych, które zachodzą w pierwszej dekadzie życia, mówi profesor Andrei Cimpian z New York University. Główną autorką badań była Larisa Hussak, doktorantka z University of Illinois at Urbana-Champaign.

Naukowcy zauważają, że pomimo coraz większej globalizacji tożsamość narodowa jest bardzo ważna dla ludzi. Przywołują tutaj wyniki z American National Election Studies, które pokazały, że tożsamość narodowa jest „bardzo ważna” lub „ekstremalnie ważna” dla 72% obywateli USA. Cimpian i Hussak chcieli sprawdzić nie tylko, jak koncepcja tożsamości narodowej jest reprezentowana w umyśle, ale jak się prezentuje we wczesnym dzieciństwie i czy podlega ewolucji.

Uczeni przeprowadzili więc serię eksperymentów na dzieciach w wieku 5–8 lat, a uzyskane wyniki porównali z dorosłymi, którzy średnio mieli 25 lat. Eksperymenty polegały np. na pokazywaniu badanym zdjęć dzieci, których narodowość była zidentyfikowana, i pytano ich, czy ta narodowość manifestuje się w sposób biologiczny, np. czy można ją wykryć we wnętrzu człowieka. Pytano też, czy przynależność do danej grupy narodowej daje nam informacje o innych aspektach życia danej osoby, np. o tym, w jakie gry lubi grać. Pytano też, jak można wyjaśnić różnice między narodami, na przykład, jeśli badany uważał, że Amerykanie jedzą dużo szarlotki, pytano ich, czy może to wynikać z jakichś cech Amerykanów, z ich historii czy też z okoliczności w jakich żyją.

Naukowcy próbowali też zmierzyć, co amerykańskie dzieci myślą o korzyściach wynikających z przynależności do ich narodu. Na przykład sprawdzano, czy dzieci uznają, by okoliczności faworyzujące ich grupę narodową były uczciwe i właściwe. Badanie to przeprowadzano np. w ten sposób, że podkreślano nierówności ekonomiczne mówiąc, iż Amerykanie mają znacznie więcej pieniędzy niż Daksjanie. W celu ułatwienia dzieciom zrozumienia pytania pokazywano przy tym flagę USA oraz jakąś inną flagę. Dla każdej z tak zaprezentowanych nierówności dzieci miały odpowiedzieć na trzy pytania: czy to uczciwe, że Amerykanie maja taką przewagę, czy uważają, że taka nierówność jest w porządku oraz czy Amerykanie zasłużyli na to, by mieć taką przewagę.

Badania wykazały, że zarówno dzieci jak i dorośli mają stabilny obraz swojej przynależności narodowej i obraz ten nie może być łatwo zburzony. Daje on dużo informacji o zachowaniach i preferencjach osoby, a jego znaczenie wykracza poza formalne znaczenie bycia obywatelem danego kraju. Pogląd, że narodowość jest głębokim, ważnym aspektem współżycia społecznego rozwija się wcześnie i pozostaje niezmieniony do dorosłości. To pokazuje, dlaczego koncepcja narodowości jest tak psychologicznie potężna, mówi Hussak.

Naukowcy zauważyli jednak pewne różnice. Małe dzieci częściej niż dzieci starsze i dorośli, uważają, że narodowość ma podstawy fizyczne i biologiczne, że może być wykryta w ciele człowieka i jest cechą dziedziczną. Jednak z czasem koncepcje takie u dzieci słabną i są jeszcze słabsze wśród dorosłych. Ponadto z wiekiem wiara w to, że narodowość określa człowieka staje się coraz silniej powiązana z racjonalizowaniem nierówności pomiędzy narodami. U starszych dzieci zaobserwowano, że im silniej dziecko wierzy, że narodowość niesie ze sobą więcej informacji o człowieku, tym chętniej akceptuje nierówności faworyzujące jego naród.

Nasza praca może być unikatowym źródłem wiedzy i pozwala na lepsze zrozumienie trendów, zgodnie z którymi przedkładamy interesy narodowe ponad globalizację i kosmopolityzm, mówi Cimpian.

Źródło:  Mariusz Błoński Dla dzieci narodowość jest cechą biologiczną | KopalniaWiedzy.pl

Edukacja przedszkolna stanowi pierwszy szczebel w edukacji poznawania dziedzictwa historycznego i kultury własnego narodu, jak również kształtuje postawy otwarte, nastawione na zrozumienie innych ludzkich kultur.

Wiek przedszkolny jest okresem, w którym dziecko poszerza wiedzę z różnych obszarów edukacyjnych, które są ściśle ze sobą powiązane. Jednym z obszarów jest edukacja patriotyczna, która służy wzmacnianiu poczucia przynależności kulturowej, historycznej i narodowej, czyli kształtowaniu poczucia tożsamości narodowej u dziecka.

Budowanie tożsamości narodowej u przedszkolaka to szereg działań, które są dostępne dla każdego dziecka, bez względu na miejsce zamieszkania. Można w nie włączyć czynności, które zasadniczo przedszkolaki bardzo chętnie wykonują: śpiewanie, uczenie się wierszyków, wykonywanie prac plastycznych przy użyciu różnych technik; czy chociażby zapalanie zniczy na grobach.

Rozwijanie u dzieci poczucia tożsamości narodowej ma na celu budowanie świadomości społecznej przedszkolaków oraz wzbudzanie poczucia bezpieczeństwa, a także więzi z innymi ludźmi. Dziecko uczy się, że wiele czynności podejmuje się dla wspólnego dobra, że często interes jednostki jest mniej istotny niż interes ogółu- narodu. W odniesieniu do znanych postaci historycznych u dziecka kształtuje się postawa prospołeczna, a zmniejsza myślenie egoistyczne. Dziecko uświadamia sobie, że w społeczeństwie każdy funkcjonuje nie tylko dla siebie, ale również dla innych. Poznaje znaczenie współpracy. Uczy się szacunku dla Ojczyzny.

Jakie działania pomogą zbudować poczucie tożsamości narodowej u przedszkolaka?
• Wspólne śpiewanie piosenek patriotycznych. Można przy okazji opowiedzieć dzieciom, o co chodzi w słowach piosenki i w ten sposób przybliżyć tematykę niepodległościową.
• Wykonanie pracy plastycznej związanej z działaniami wojennymi, np. wykonanie rysunku ułana albo konia, albo chociażby flagi biało – czerwonej.
• Wspólne przeczytanie i nauka „Kto ty jesteś” Władysława Bełzy czy innych wierszy patriotycznych dla dzieci.
• Na ogół każdy znajdzie w bliższej i dalszej okolicy echa działań wojennych z lat 1914-1918. Są to przydrożne kapliczki, krzyże, sztandary w kościele, groby nieznanego żołnierza porozrzucane po całym kraju. Dzieci na ogół lubią uczestniczyć w zapalaniu świeczek i można to doskonale wykorzystać do przekazania im krótkiej informacji o przeszłości Polski.
• Można odbyć wycieczkę do miejsc związanych z walką o niepodległość.

Źródło: Agnieszka Łysoń - Ząbkowice Śląskie

Znaczenie rozwijania poczucia tożsamości narodowej u dzieci w wieku przedszkolnym | tekst nr 22105 (edux.pl)

Autor Jolanta Pappelbon